پتانسیل های گردشگری صنعتی مسجد سلیمان برپایه الگوبرداری از تجربیات فرانسه

 

نگارنده: رسول محمدعلی پور و مصطفی حاجی امینی

چکیده:

در ابتدای این مقاله، به بررسی کلیات و تعاریف گردشگری صنعتی خواهیم پرداخت. گردشگری صنعتی شامل بازدید گردشگران از سایت های قابل استفاده می باشد که فعالیت اصلی آن غیر گردشگری محور بوده است. سپس گردشگری میراث صنعتی و محصولات گردشگری صنعتی مورد بررسی قرار خواهند گرفت. در ادامه به توضیح درباره الگوبرداری خواهیم پرداخت. الگوبرداري روشي سيستماتيك است كه سازمانها بوسيله آن مي‌توانند فعاليتهاي خود را بر اساس بهترين صنعت يا سازمان اندازه‌گيري و اصلاح كنند. در ادامه بحث را با الگوها و فرایند الگوبرداری ادامه داده و گردشگری صنعتی در فرانسه را مورد بررسی قرار می دهیم. در نهایت نیز با شرح ویژگیهای مسجد سلیمان و استفاده از روش الگوبرداری به نتیجه گیری و بحث می پردازیم.

 

کلید واژه ها: گردشگری، گردشگری صنعتی، الگوبرداری، مسجد سلیمان

 

مقدمه: گردشگری صنعتی

گردشگری صنعتی در اوایل قرن بیستم از طریق برپایی نمایشگاه‌هایی شروع شد که هدف آنها نشان دادن پیشرفت فن آوری به عموم مردم بود. با شروع دهه‌ی 80 میلادی و با رشد تکنولوژیک که باعث افزایش سایت‌های صنعتی شد، بازدیدکنندگان به بازدید از این سایت‌ها علاقه مند شدند و از این طریق نوع جدیدی از گردشگری به نام گردشگری صنعتی پدیدار شد (Inskeep, 1991).

یکی از تعاریف مختلفی که برای گردشگری صنعتی ارائه شده است این گونه است: « بازديد از ناحيه­اي صنعتي كه به انگيزة كسب تجربه­اي جديد، شركت در جلسات، همايشها، گردهمايي ها، مأموريتهاي كاري و... باشد. به نحوي كه بازديدكنندگان حداقل يك­شب و حداكثر يكسال را در ناحية صنعتي اقامت نمايند». باید توجه داشت که در این تعریف عملکرد عمده‌ی ناحیه‌ی مورد نظر گردشگری نیست اما چون عناصر اصلي صنعت گردشگري مخصوصاً اقامت شبانه در آن ديده مي­شود، از آن به عنوان گردشگري صنعتي یاد می‌شود (Frew, 2000).

این تعریف از جامعيت خاصي برخوردار است زیرا که جاذبه‌هاي گردشگري، سايت‌هايي كه گردشگري فعاليت اصلی آنهاست و همچنین سايت‌هايي كه فعاليت عمده‌ی آنها گردشگري نيست را نیز شامل می‌شود. با اين وجود تعريفي كه در بیشتر مطالعات دانشگاهی از آن به عنوان گردشگری صنعتی یاد شده است به شرح زير است: (( گردشگري صنعتي دربر گیرنده‌ی بازدید گردشگران از سايت‌هاي صنعتي‌ای است که فعالیت‌های اصلی آن سایت گردشگری نیست و انگيزه­هاي گردشگران صنعتی غالباً كسب تجربة حرفه­اي، بازديدهاي كاري و مأموريت‌ها، شركت در همايش‌ها، سمينارها، كنفرانس‌ها، نشستهاي كاري و يا عقد قرارداد و... است. )) (Frew, 2000)

شکل زیر(1) نشان دهنده هویت گردشگری صنعتی در بین مفهوم کلی مقوله گردشگری است. در یک تقسیم بندی می توان عناصر گردشگری را به 4 مقوله تقسیم کرد از یک سو مقولات کلی(عام) در مفهوم انواع جاذبه های کلی گردشگری ، تا مقولات خاص به معنی جاذبه های نامدار گردشگری و از سوی دیگر از گردشگری مصرفی ، جاذبه های گردشگری ای که گردشگران جنبه های پشت صحنه عملیاتی که در جاذبه اتفاق می افتند را تجربه نمی‌کنند، تا گردشگری صنعتی ، که در آنجا گردشگر در آنچه پشت صحنه‌ی یک جاذبه عملیاتی اتفاق می افتد مشارکت دارد.


1
گردشگری صنعتی شامل بازدید گردشگران از سایت های قابل استفاده می باشد که فعالیت اصلی آن غیر گردشگری محور بوده است. به عبارتی گردشگری صنعتی، یک سایت یا مکانی است که رو به عموم باز است و یکی از اهدافش ایجاد یک تجربه مرتبط با گردشگری است. کسب و کار اصلی این گونه گردشگری هم می تواند فقط با قصد تولید کالا و خدمات برای گردشگران، یا تولید کالا و خدمات منحصرا برای گردشگران نباشد. مقصود از واژه صنعت در گردشگری صنعتی، کارهایی است که در آن سایت انجام پذیرفته و تولیداتی شامل کالا و خدمات داشته است. بر مبنای استاندارد طبقه بندی صنعتی، واژه صنعت نه تنها شامل مناطق تولیدی سنتی معدنی ،کشاورزی، جنگل داری، حمل و نقل، ارتباطات، برق، گاز و خدمات بهداشتی ؛ بلکه شامل خدماتی همچون: خرده فروشی؛ عمده فروشی؛ و مالی، بیمه و خدمات دولتی نیز می باشد.شکل(2) (هیل و کروس، 1975(. از این رو صنایعی که شامل گردشگری صنعتی می‌شود هم می‌تواند کالا و هم خدمت تولید کند. این صنایع می‌توانند در مورد فرایند تولید محصولات خام و یا محصولات واسطه‌ای باشند. همچنین این صنایع می‌توانند شامل فرایندهای اتوماتیک و غیر اتوماتیک، صنایعی که دارای نیروی انسانی زیاد و یا کم باشد، همچنین شامل سازمان‌های خصوصی یا دولتی باشد و انتفاعی و یا غیرانتفاعی باشد.


222

جاذبه‌هاي گردشگري صنعتي

(Carter) گردشگری صنعتی را در 4 طبقه متمایز شرح می دهد: (Frew, 2000)

 

  1. 1.شامل صنایع بحث برانگیز مانند انرژی هسته ای.
  2. 2.پروژه هاي صنعتي كه مقياس وسيع و يا محصول نهايي چشمگيري دارند
  3. 3.صنايعي كه مبتني بر هنرهاي دستي يا برخي محصولات مصرفي تجملي است و گردشگران توليدات اين صنايع را خريداري مي‌كنند؛ مانند اقلام تزييني و تجملي.
  4. 4.صنايعي كه روند کار و فرایند عملیات تولید برای گردشگران جذاب است و چگونگی تولید نیازهای روزانه مانند کارخانجات شیر سازی.

 

رابطه گردشگری صنعتی با دیگر انواع گردشگری

زمانیکه ما درباره مفهوم گردشگری صنعتی صحبت می کنیم، نیازمند آگاهی از ارتباط این نوع گردشگری با دیگر انواع گردشگری هستیم. گردشگری صنعتی را می‌توان نوعی از گردشگری در نظر گرفت که افراد به دلیل داشتن علائق خاص به سمت منطقه یا مقصد خاصی حرکت می‌کنند. در گردشگری با علائق خاص انگیزه و انتخاب گردشگران در وهله‌ی اول با علائق خاص و ویژه تعیین می‌شود (Hall,1991). به عنوان یک نوع از گردشگری با علایق خاص، گردشگری صنعتی با گردشگری آموزشی و گردشگری تاریخی فرهنگی رابطه‌ی نزدیکی دارد که می‌تواند باعث ایجاد گردشگری میراث صنعتی و کشاورزی شود.(Frew,2000)

 همانگونه که در بالا اشاره شد گردشگری صنعتی را می‌توان به عنوان نمونه‌ای از گردشگری آموزشی یاد کرد. گردشگری آموزشی نمونه‌ای از گردشگری با علایق خاص است که در آن هدف اصلی بازدیدکنندگان از مسافرت یادگیری است مسافرت آموزشی فرصتی را برای کاوش یک سایت دسته اول و همچنین تجربه‌ی محیطی غیر معمول فراهم می‌کند که می‌تواند شامل مسافرت و بازدید از یک مقصد برای چند روز و یا چند ماه باشد و همچنین می‌تواند به صورت رسمی و برنامه‌ریزی شده برگزار شود و یا اینکه به صورت غیر رسمی باشد. (Kalinowski & Weiler,1992).

 گردشگری صنعتی و گردشگری آموزشی هنگامی بر هم همپوشانی دارند که یک تور از سایتی بازدید به عمل می آورد که محصولات و خدمات ساخته شده در آن به غیر از گردشگری باشد و با بازدید از اینگونه سایت‌ها تجربه دلخواه خود را کسب کنند. گردشگری آموزشی در سایتها می تواند به دو طریق انجام پذیرد. می‌تواند به عنوان یک بخش اجباری (الزامی) از یک برنامه یادگیری رسمی باشد (به عنوان نمونه گردش های علمی برای یادگیری روش‌های ساخت محصولات به عنوان پروژه‌ی دانشگاهی) و یا اینکه می‌تواند به صورت غیر رسمی صورت گیرد که در این مورد به صورت یک برنامه‌ی آموزشی ساختار یافته نیست (Frew, 2000).

 گردشگری فرهنگی شامل بازدید از دیگر فرهنگ ها و مکان ها به منظور شناخت و آگاهی از مردم، سبک زندگی، میراث و هنر آنها، جهت مطلع شدن از بیشینه تاریخی و فرهنگ آنها.(Craik,1995) . گردشگری میراث می‌تواند به عنوان زیر مجموعه‌ای از گردشگری فرهنگی به شمار آید و هنگامی رخ می دهد که گردشگران از یک سایت تاریخی، یک ساختمان یا بنای یادبود دیدن می‌کنند. گردشگری صنعتی به عنوان نمونه ای از گردشگری فرهنگی و تاریخی هنگامی رخ می دهد که گردشگران از یک سایت عملیاتی جهت مشاهده یک جنبه از دستاوردهای بشری دیدن به عمل آورند. به عنوان مثال گردشگران فرهنگی و تاریخی ممکن است علاقه مند باشند تا از یک نیروگاه برق بازدید کنند که جریان الکتریسیته‌ی آن از نوعی زغال سنگ بوجود می‌آید.

 

گردشگری میراث صنعتی

میراث صنعتی به عنوان چشم اندازی از دلتنگی و غربت بیان شده، به نحویکه مناطق صنعتی که در گذشته فعال بوده و امروزه رو به زوال رفته اند به دارایی های با ارزشی برای نو گشتن تغییر شکل داده اند(Cooke, 1995). تعدادی مناطق صنعتی که گردشگری، به عنوان یک ابزار مفید برای تجدید ساختار منطقه ای و توسعه اقتصادی، توانایی ارتقاء و ترویج آن را دارد در حال افرایش است(Edwards & Liurdes, 1996; Gordon & Raber, 2000; Mansfeld, 1992).

گردشگری میراث صنعتی عبارتست از" توسعه فعالیت های مرتبط با گردشگری و صنایعی درباره ساختمان ها و سایت های انسان ساز که در گذشته با کارکرد فرایند صنعتی تاسیس شده بود" ( Edwards & Liurdes, 1996, p. 342). مفهوم میراث صنعتی شامل بقایای مواد صنعتی، همچون سایت ها، ساختمان ها و معماری، کارخانجات، ماشین آلات و تجهیزات می باشد. همچنین میراث صنعتی به بنگاه های صنعتی، محصولات و اسناد و مدارک جامعه صنعتی نیز منسوب می شود.    

   در تحقیقات گذشته گردشگری صنعتی به یک ناحیه صنعتی که در گذشته یا امروزه با هدف جدیدی توسعه پیدا کرده است تعریف شده است(Liurdes,2001). استفاده مجدد را می توان شامل تغییر یا توسعه در عملکرد سایت، از کاملا صنعتی به یک جاذبه برای گردشگر یا به یک کارکرد جدید با هدفی کاملا متفاوت از استفاده اصلی یا فعلی دانست. یکی از مواردی که باید مورد توجه قرار گیرد اینست که میراث و سابقه آن در برنامه ریزی برای سایت، بدلیل کارکرد جدید آن که دارای سودآوری است بسیار مهم است. یک ادبیات در حال توسعه در مورد گردشگری صنعتی از دیدگاه برنامه ریزی شهری و معماری وجود دارد. به هر حال قصد و نیت نگهداری و بقاء سایت باید با نیاز برای یک پایگاه اجتماعی- اقتصادی سالم در جامعه هماهنگ باشد.

گردشگری میراث صنعتی یک زیرمجموعه از گردشگری میراث است که مقصود از آن توسعه‌ی فعالیت‌های گردشگری و صنایع در سایت‌های انسان‌ساز، ساختمان‌ها و چشم اندازهایی است که نشان دهنده‌ی فرایندهای صنعتی از دوره‌های گذشته است (Feifan Xie, 2005). از این رو میراث صنعتی از گردشگری صنعتی متمایز است که در این سایت‌های صنعتی، محصولات دیگر با آن تعریف تولید نمی‌شوند. از طرف دیگر تفاوت گردشگری صنعتی با میراث صنعتی در آن است که در حالی که گردشگری میراث صنعتی مربوط به ماشین آلات، فرآیندها، ساختمان‌ها و روش‌های زندگی قدیمی است، گردشگری صنعتی در مورد فرآیند تولید در زمان حاضر می‌باشد و در برخی موارد ممکن است این دو نوع گردشگری با هم همپوشانی داشته باشند و آن هنگامی رخ می‌دهد که یک کارخانه مدرن تصمیم به ایجاد یک سایت موزه در مورد تاریخ آن صنعت بگیرد به طوری که همانگونه که گردشگران را برای بازدید از کارخانه دعوت می‌کند گردشگران بتوانند از سایت موزه نیز دیدن به عمل آورند.

 

 ویژگی های گردشگری میراث صنعتی:

از این ویژگی ها به عنوان مهمترین معیارهای بررسی امکان سنجی میراث صنعتی گردشگری یاد شده است، که عبارتند از:(Fiefan Xie,2005)

1-  پتانسیل[1]: از این ویژگی به عنوان ارزیابی خصیصه‌های مناطق صنعتی و تصمیم گیری بهتر در مورد برنامه‌های گردشگری قابل سرمایه گذاری استفاده می‌شود. هدف عمده‌ی گردشگری میراث صنعتی باید تعامل مستمر با بازدیدکنندگان در زمان حال باشد.

2-  ذینفعان[2]: گردشگری میراث باستانی بر گستره‌ی متنوعی از افراد تکیه دارد که می‌توانند در زمینه‌های زیادی فعالیت داشته باشند. این افراد ذینفع ممکن است شامل رهبران تجاری، برنامه‌ریزان و باشد که به راحتی می‌توانند خود را با وضعیت‌های منحصر به فردی که هر پروژه دارد، تطبیق دهند. در سطح جامعه، ذینفعان شامل افراد فعالی در سازمان‌های عمومی، حامیان و مخاطبان چندگانه‌ یا استفاده کنندگان از تسهیلات باشند. در مورد مدیریت، همکاری میان ذینفعان برای رسیدن به اجماع برای توسعه‌ی مقصد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

3-  استفاده‌ی مجدد تطبیقی[3]: این ویژگی به فضایی که شهرهای صنعتی ساختمان‌های مخروبه را به عنوان جاذبه‌ی گردشگری بازسازی می‌کنند، مربوط است. طرح‌های بسیاری برای این استفاده‌ی مجدد از میراث باستانی، جدا از علاقه برای حفاظت از آن وجود دارد که به دنبال ترسیم فرهنگ صنعتی در ابعاد مختلف است.

4-  اقتصادی[4]: اگرچه گردشگری در مناطق صنعتی مزیت خود را از ویژگی تاریخی، فضا و حس مکان می‌گیرد، ابزاری اقتصادی مهمی برای حداقل کردن زیان‌های مربوط به تغییر در اقتصاد جوامع است.

5-  اصالت[5]: این ویژگی عامل مهمی در تعیین اعتبار گردشگری میراث صنعتی است. اصالت به عنوان جوهره‌ی مکان ـ روح یک مکان ـ به عنوان مهمترین ویژگی زیبایی شناختی یک منطقه در نظر گرفته می‌شود.

6-   ادراکات[6]: عوامل ادراکی جامعه و ترجیحات زیبایی شناختی همراه با چشم انداز شفافی از تاریخ و میراث صنعتی، نقش مهمی در تعیین آنچه باید حفاظت شود، ایفا می‌کند. توسعه‌ی موفقیت آمیز گردشگری نیاز به برداشتی مشترک در بین جامعه دارد.


محصولات گردشگري صنعتي

انواع محصولات گردشگري قابل ارايه در گردشگري صنعتي را مي‌توان به شرح ذيل طبقه‌بندي وعنوان نمود:

 

  • برگزاري جلسات آشنايي با سايت
  • ديدار از موزه و آرشيو سايت
  • ديدار از كارخانه و بخش‌هاي گوناگون آن
  • ديدار از سايت در شب هنگام
  • ارايه دوره‌هاي آموزشي

 

پیامدهای ناحیه ای و سازمانی گردشگری صنعتی:

- افزایش علاقه مندی مردم به این صنعت و کالا و خدماتی که نشان دهنده اهمیت این صنعت می باشد، افزایش روحیه کارکنان را در بر دارد.

- به خاطر افزایش تقاضا و علاقه مندی برای محصول، و نیاز به راهنمای تور و فروشگاه های مرتبط با سوغاتی، افزایش فرصت های شغلی را در بر دارد.

- کالاهایی که در فرایند تولید به طور ناقص ایحاد می شوند و کاربرد صنعتی ندارند، را می توان به گردشگران فروخت و علاوه بر ایجاد درآمد، بر مساله انبار شدن نیز غلبه کرد.

- ايجاد درآمد در فصول ركود صنعت

- ارايه فرصتهاي آموزشي براي مدارس محلي و دانشكده‌هاي علمي ـ كاربردي(Frew,2000).  

 


گردشگری صنعتی در فرانسه:

در سالهای اخیر گردشگری صنعتی رشد شمگیری در فرانسه داشته است. این امر را می توان به راحتی از چاپ راهنماهای گردشگری صنعتی در سراسر فرانسه برای بیش از 1000 کارخانه که در را بروی بازدیدکنندگان گشوده اند در کنار موزه های صنعتی این کشور دریافت.

این گونه راهنماها 3 گونه خاص از مستمعین را متمایز نموده اند:

  • حرفه ای های درگیر در زمینه های اختصاصی
  • دانش آموزان و دانشجویان مقاطع بالاتر
  • مردم عادی

 نویسندگان تاسیسات این امر را به 5 دسته مجزا تقسیم می نمایند:

  • جاذبه های میراثی و موزه ها
  • مراکز تحقیقاتی
  • صنایع کارخانه ای
  • صنعتگران و یا کارخانه های صنایع دستی
  • خدمات

  گردشگری صنعتی در بیشتر اقتصاد فرانسه نفوذ کرده است که از جمله آن می توان به نمونه های ذیل اشاره نمود: روزنامه محلی مورالیکس (Morlaix)، کوزه گری و صنایع چوبی، کارخانه های سیمان، ایستگاه رادیوی محلی لاوال (Laval)، کارخانه های بیسکوئیت و .... (سوآر بروک و هورنر، 2007، ص 310)

در بحث از گردشگری صنعتی فرانسه لازم است تا از واژه ecomusée نام برد. این لغت دلالت بر موزه هایی دارد که موضوعات میراثی را در موقعیت صحیح جغرافیائیشان نشان می دهد و بازگوکننده داستان راهی است که مردم در طول زمان زندگی خود را در آن بنا نموده اند. (سوآر بروک و هورنر، 2007، ص 311)

تجربه گردشگری صنعتی در فرانسه نشان دهنده تعدادی از مسائل ترجیحی مصرف کننده است:

 

  • مکانهایی که در آنجا محصولات با برند معروف تولید می شوند.
  • تولید کنندگان غیر معروف مانند پرورش دهندگان صدف.
  • سازمانهای تامین کننده خدمات عمومی که عموم مردم از طریق پرداخت مالیات از آن خدمت استفاده می نمایند مانند نیروگاه های برق.
  • فرآیندهای تولیدی سنتی و بدیع (picturesque) مانند مزارع تولید پنیر.
  • صنایع با تکنولوژی بالا مانند طراحی های کامپیوتری.
  • کارخانه هایی که تولیداتشان با تخفیف قابل خرید است.
  • تاسیساتی که بازدیدکنندگانشان امید به دریافت نمونه های رایگان دارند.
  • سازمانهای مخاطره آمیزی مانند ایستگاه های انرژی اتمی. (سوآر بروک و هورنر، 2007، ص 312)

 

توسعه گردشگری صنعتی از اوایل دهه 90 میلادی در فرانسه آغاز گردید. بیش از 5000 مرکز صنعتی درهای خود را بروی بازدیدکنندگان گشودند و بیش از 10 میلیون بازدیدکننده را جذب نمودند. نکته جالب توجه در این میان بازدید 67 درصدی شهروندان از جاذبه های صنعتی است که 10 درصد بیش از بازدیدهایشان از موزه ها بوده است.

 

موزه نفت فرانسه:

این موزه در 9 می 1967 برای حفظ خاطره آنچه برای قرنها فعالیت اصلی آلسِ شمالی (Alsace) بود بر پا شد. این موزه شامل مدارک، تصاویر، مدل ها، تجهیزات نفتی، منشاء نفت، زمین شناسی منطقه می شود و بازدیدکنندگان همواره توسط زبانهای فرانسه، آلمانی و انگلیسی همراهی می شوند.

این موزه در Parc Naturel Régional des Vosges du Nord قرار داشته و تنها 40 دقیقه با استراسبورگ و 60 دقیقه با کارسلوهه فاصله دارد. هزینه بازدید برای بزرگسالان تنها 4 یورو و کودکان و دانش آموزان تنها 3 یورو می باشد.

یکی از برنامه های جانبی این موزه گشت دایره ای است و بمدت 2 ساعت بطول می انجامد و درطول 4 کیلومتر فرایندی از آنچه عملا در گذشته روی می داده است را نشان می دهد.

این موزه در وب سایت خود نیز به تدوین اطلاعاتی اقدام نموده است و افراد سرشناسی که هریک به نحوی در تاریخچه این موزه تاثیری داشته اند را معرفی نموده است.

 

مسجد سلیمان:

این شهر از شمال غرب به شهرستان شوشتر، از شمال تقریبأ به بخش لالی، از جنوب شرق به شهرستان ایذه، و از جنوب غرب به شهر اهواز ارتباط دارد. ساکنان این شهر را طوایف مختلفی از قوم بختیاری تشکیل می‌دهند ولی با کشف نفت در منطقه افراد دیگری از سایر مناطق بختياري بمنظور کسب و کار به این شهر آمده و رفته رفته بصورت دایم در این شهر ساکن شدند .

هیئت باستان‌شناسی فرانسوی سال ۲۰۰۷ نیز در مسجد سلیمان موفق به کشفیات مهمی شده است. پروفسور گیرشمن رئیس هیئت مزبور عقیده دارد که محل کنونی مسجد سلیمان( پارسوماش وبعدها انشان ) قدیم‌ترین پایتخت پادشاهی هخامنشی بوده‌است. یکی ازعوامل ایجاد و گسترش شهر مسجدسلیمان اکتشاف نفت دراین منطقه است.

در تاریخ ۲۸ ماه مه سال ۱۹۰۱ میلادی، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، ویلیام ناکس دارسی، تاجر بزرگ طلا در انگلستان امتیاز کشف نفت ایران را از آن خود کرد و برای این منظور جورج برنارد رینولدز را که تجربیاتی در زمینه حفاری نفت در مناطق نفت خیز سوماترا داشت، برای اکتشاف و استخراج نفت به استخدام خود درآورد. رینولدز در پایان سال ۱۹۰۲ میلادی عملیات حفاری اولین چاه در چاه سرخ واقع در قصر شیرین و همچنین شاردین رامهرمز را آغاز کرد و همزمان مقدمات حفاری در منطقه نفتون مسجد سلیمان را مهیا ساخت.

پس از دو سال حفاری در شاردین گروه رینولدز به این نتیجه رسیدند که در این نقطه نمی‌توانند به نفت برسند. اما علائم موجود و وجود آتشگاه و نیز حوضچه‌ای که خود به خود قیر از آن می جوشید و یادداشت های مورخین و باستان شناسان که تصریح کرده بودند در ناحیه نفتون نفت فراوان به دست می‌آید، سرمهندس رینولدز را که از مدتی پیش در آنجا به کار حفاری مشغول بود، امیدوار کرد و به همین علت وسائل و تجهیزات را به منطقه نفتون در مسجد سلیمان منتقل کردند و در پایان ماه ژانویه سال ۱۹۰۸ میلادی حفاری چاه شماره یک این شهر آغاز شد.

سرمایه شرکت که در انگلیس تشکیل شده بود تا در ایران به نفت دست یابد، به علت طولانی شدن دوره حفاری به پایان خود می‌رسید و ویلیام ناکس دارسی که از پیدا شدن نفت در این سرزمین قطع امید کرده بود طی تلگرافی از رینولدز خواست تا حفاری را تعطیل کند. گفته می‌شود تلگراف به دست رینولدز رسیده بود اما چندان به مسجد سلیمان اعتماد داشت که ترجیح داد بدان اعتنایی نکرده به کار خود ادامه دهد. سرانجام در حالیکه اعضای گروه در اوج نا امیدی به سر می‌بردند، در ساعت چهار صبح روز پنجم خرداد ماه ۱۲۸۷ خورشیدی برابر با ۲۶ ماه مه ۱۹۰۸ میلادی، مته حفاری از ضخامت زمینی به قطر ۳۰۰ متر عبور کرد و آخرین ضربت خود را به صخره عظیمی که روی منبع نفت قرار داشت فرود آورد، در نتیجه در عمق ۱۱۸۰ پا (۳۶۰ متری) نفت با فشار زیادی تا ۵۰ پا (۱۵ متر) بالاتر از نوک دکل حفاری فوران کرد و کارگران را در خود غرقه ساخت. بدین ترتیب فصل جدیدی در تاریخ کشور رخ داد و ایران به جمع کشورهای نفت خیز جهان پیوست.

این اتفاق، که نخستین اکتشاف نفت در خاورمیانه به شمار می‌رفت، حیات اقتصادی و اجتماعی مسجد سلیمان و ایران را دگرگون کرد، چنانکه از این چاه روزانه ۳۶۰۰۰ لیتر (معادل ۸۰۰۰ گالن) نفت استخراج می‌شد و بعدها در این شهر حداقل ۳۰۰ چاه نفت حفر شد. این شهرک باستانی به یک شهر مدرن و پر رونق بدل شد. جمعیت آن افزایش یافته، خانه ها و محله های جدید برای کارکنان شرکت نفت از مدیران ارشد گرفته تا کارگران ساخته شد. شرکت نفت ابتدا اقدام به ایجاد یک دستگاه آب شیرین کن نموده و سپس برای انتقال آب رود کارون به شهر، لوله کشی منازل را به انجام رساند. همچنین خط آهنی توسط این شرکت تاسیس شد که تا دارخزینه، روستایی در نزدیکی شوشتر، امتداد می‌یافت. بدین ترتیب مسجد سلیمان از یک قصبه به شهری بزرگ بدل شد و مردم از اطراف و اکناف برای کار به این شهر مهاجرت کردند. شبکه آب و برق تکمیل گردید و سیستم فاضلاب شهر به وجود آمد، حمل و نقل زباله مرتب شد و سیستم اتوبوس رانی به کار افتاد. همچنین ورزشگاه بزرگی ساخته شد و مسجد سلیمان چهره یک شهر تازه و متفاوت از سایر شهرها را به خود گرفت.«چاه شماره یک» هم‌اکنون بصورت موزه تحت نظارت شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب قرار دارد.

در تاریخ ۵ خرداد ۱۳۸۷ خورشیدی برابر ۲۶ ماه مه ۲۰۰۸ میلادی، چاه شماره یک صد ساله شد. لذا به همین مناسبت در این روز جشن صدمین سالگرد اکتشاف نفت در خاورمیانه و انقلاب صنعتی ایران در این شهر و در چندین نقطه جهان برگزار شد. جشن یکصد سالگی نفت در ایران توسط وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران در محل باشگاه مرکزی این شهر که با افتتاح پالایشگاه نفت مسجدسلیمان همراه بود.


نتیجه گیری:

بدون شک برای تک تک مباحثی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفتند، می توان کتابهای بسیاری نگاشت. اما هدف ما در مقاله پیش روی تنها باز نمودن و معرفی آنها بود. منابع نفت خیز ما در طول یک قرن آنچه داشته اند را صرف آبادانی و پیشرفت سایر نقاط سرزمین پهناور ایران نموده اند. این امر موجب شده است تا حال که دیگر توانی برای استخراج ندارند، به مناطقی مترکه بدل شوند که بدور از انصاف است.در روش الگوبرداری آنچه که در زمینه گردشگری در مسجد سلیمان در حال رخ دادن است، با کشورها و مناطق موفق دنیا و به عنوان نمونه فرانسه مقایسه گردیده و تلاش می شود تا فاصله های موجود به حداقل برسد.

گردشگری صنعتی نیازمند تحقیق بیشتر است و برای شناسایی اجزای اساسی آن همچنین متمایز کردن عملیات گردشگری صنعتی برای ضبط و برشمردن ماهیت آن و قرار دادن گردشگری صنعتی به صورتی شفاف‌تر در سیستم بازاریابی کلی گردشگری نیازمند تحقیقات نظام‌مندتری هستیم (Frew, 2000). جهت توسعه و ترویج گردشگری صنعتی نیازمند توجه به فاکتورهایی هستیم که عبارتند از: پتانسیل های موجود در منطقه، توجه به ذینفعان، توسعه خدمات و تسهیلات اقامتی و امنیتی می باشد.

 

منابع:

 

- Bjorn Anderson ( 1996 )."The Benchmarking Handbook , Step –By- step instruction "first chapter .

-  Feifan Xie, Philip, Developing industrial heritage tourism: a case study of the proposed jeep museum in Toledo, Ohio, tourism management, 2005.

- Frew, Elspeth Ann, Industrial tourism: a conceptual and empirical analysis, PHD thesis, Victoria University, 2000.

- Inskeep, Edward, Tourism Planning, New York, 1991.

- R.Dattakumar and R.Jagadesh(2003)،“- A review of literature on benchmarking” VOL. 10 No .3 pp. 176-209.

- Swarbrooke, John & Horner, Susan (2007): Consumer Behaviour in Tourism. Butterworth-Heinemann is an imprint of Elsevier.

- http://www.musee-du-petrole.com

- http://www.wikipedia.com

 

  • کزازی ، ابولفضل و روح اله امینی نژاد ( 82 و 1381 ) ، " انتخاب فرایند سازمانی برای محک زنی رقابتی با استفاده از فن مقایسات زوجی " ، ماهنامه کنترل کیفیت ،شماره های 6و 5، صص 113-93
  • مقدسی ، علیرضا .سیف اله سیفی ( 1386 ) ، "الگوبرداری ، ابزاری برای مدیریت کیفیت " ماهنامه کنترل کیفیت شماره 6، صص 48-38

 



[1]. potentials

[2]. stakeholders

[3]. adaptive reuse

[4]. economics

[5]. authenticity

[6]. perceptions

 

 {jcomments on}

ads ads
mahak kahrizak

mailپست الکترونیک: info@ tourismscience .ir

SMSسامانه پیام کوتاه: 3000705030 (جهت دریافت پاسخ: ممکن است پیامک های تبلیغاتی خود را مسدود کرده باشید)

contactفرم تماس با ما: کلیلک نمایید
account شماره حسابهای ما: کلیلک نمایید
privacyحریم شخصی کاربران و رفع مسئولیت: کلیک نمایید
 

rss

gpls

face

fina1l

 

 علم گردشگری با آغاز نوروز 1388 و با هدف گسترش دانش محور و اصولی گردشگری در سطح کشور فعالیت خود را آغاز نمود. این مجموعه همواره سعی نموده است تا با استفاده از استعداد فعالان این صنعت نسبت به نشر هدفمند قواعد گردشگری در سطح کشور بپردازد. آنچه در علم گردشگری منتشر می شد حاصل تلاش دانشجویان، فارق التحصیلان، اساتید، شاغلین و تمامی علاقمندان دلسوز ....

 

ادامه مطلب